Γράφει ο Ανδρέας Κιντής*
Στις έμπειρες κοινωνίες, η δημόσια διοίκηση αποτελεί τον πυρήνα λειτουργίας του κράτους και ισχυρό μηχανισμό επίτευξης υψηλών στόχων (πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών). Η αποτελεσματικότητά της επηρεάζει την πορεία κάθε χώρας και προσδιορίζει τα επιτεύγματά της σε όλους τους τομείς ευθύνης του κράτους. Λόγω του σημαντικού αυτού ρόλου, οι ανεπτυγμένες χώρες φρόντισαν, με την εισαγωγή αξιοκρατικών διαδικασιών επιλογής του προσωπικού και καλά δομημένων συστημάτων αμοιβών, να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη και αξιόπιστη δημόσια διοίκηση, ικανή να αντιμετωπίζει τα προβλήματα των πολιτών, να σχεδιάζει στρατηγικές για το μέλλον της χώρας και να υλοποιεί στόχους κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στους διάφορους τομείς.Η χώρα μας, για λόγους ιστορικούς και όχι μόνο, δεν ευτύχησε να αποκτήσει μια ισχυρή δημόσια διοίκηση, παρά το γεγονός ότι από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους υιοθέτησε πολλές από τις δοκιμασμένες δομές οργάνωσης και πρακτικές λειτουργίας των ανεπτυγμένων χωρών της Δ. Ευρώπης. Δυστυχώς, με την παρέμβαση των πολιτικών, οι δημόσιοι υπάλληλοι του νέου κράτους ανέπτυξαν, παράλληλα με τα επίσημα καθήκοντά τους, ανεπίσημες σχέσεις με τα πολιτικά κόμματα, γεγονός που σταδιακά οδήγησε στη δημιουργία κομματικού και πελατειακού κράτους.
Πελατειακές σχέσεις
Οι πελατειακές πρακτικές που εφαρμόστηκαν κατά την πρόσληψη και την ιεραρχική εξέλιξη του προσωπικού επηρέασαν αρνητικά τη στελέχωση του κράτους και οδήγησαν σε μια αδύναμη και αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, επιρρεπή στις κομματικές παρεμβάσεις και στην τυπολατρική τήρηση της νομοθεσίας. Μιας πολυδαίδαλης νομοθεσίας, που συχνά είναι νομικά διάτρητη και κοινωνικά άδικη.Οσες προσπάθειες έγιναν για την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του κράτους και την εισαγωγή αξιοκρατικών κριτηρίων και διαδικασιών κατά την επιλογή και την εξέλιξη του προσωπικού απέτυχαν κάτω από την πίεση κομματικών σκοπιμοτήτων και προσωπικών στρατηγικών. Ακόμη και οι ελπίδες που δημιουργήθηκαν με την ίδρυση του ΑΣΕΠ (1994), για τη δημιουργία μιας αξιοκρατικής και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, στην πράξη ακυρώθηκαν στο βωμό των κομματικών σκοπιμοτήτων.Ετσι σήμερα, που η χώρα αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις και μεγάλους κινδύνους (μη εξαιρουμένου του κινδύνου της χρεοκοπίας), βρέθηκε να διαθέτει μια διαλυμένη στην ουσία δημόσια διοίκηση, ανήμπορη να δώσει λύσεις στα προβλήματα των πολιτών και να στηρίξει τη χώρα, ώστε να ξεπεράσει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας, να βγει από το τούνελ της ύφεσης, να προωθήσει ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης, να αντιμετωπίσει τη φτώχεια και την καλπάζουσα ανεργία, ώστε να κλείσει το δρόμο της μετανάστευσης στους Ελληνες πολίτες, κυρίως ατόμων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση και πολύτιμες για τη χώρα δεξιότητες.
Ανικανότητα για το ΕΣΠΑ
Ως παράδειγμα ανικανότητας του κράτους αναφέρω την αδυναμία της χώρας να απορροφήσει τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, τα οποία εδώ και χρόνια βρίσκονται στη διάθεσή μας και ακόμη δεν έχουμε απορροφήσει ούτε το 10% του συνολικού ποσού. Αλλες χώρες θρηνούν γιατί δεν έχουν χρήματα να αντιμετωπίσουν την ύφεση. Εμείς έχουμε χρήματα, αλλά είμαστε ανίκανοι να τα αξιοποιήσουμε!Ηκυβέρνηση ήταν επόμενο, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην αντιμετώπιση της κρίσης· δεν συμπεριέλαβε στις άμεσες προτεραιότητές της την εκ βάθρων ανασυγκρότηση της διαλυμένης και διεφθαρμένης δημόσιας διοίκησης, κάτι που δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Πρόκειται για γιγάντιο έργο στη λύση του οποίου εμπλέκονται: α) η πολιτική εξουσία, β) η ανθρώπινη νοοτροπία, γ) τα συντεχνιακά συμφέροντα και δ) η αντικατάσταση μεγάλου μέρους του προσωπικού που σήμερα εργάζεται στο δημόσιο τομέα. Δεν φαντάζομαι η κυβέρνηση να θεωρεί ότι με την ψήφιση του «Καλλικράτη» έλυσε το θέμα της δημόσιας διοίκησης.Ο «Καλλικράτης» είναι ένα σημαντικό νομοθέτημα το οποίο μακροχρόνια θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της χώρας. Το γεγονός αυτό όμως μικρή μόνο σχέση έχει με τα τεράστια και επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η δημόσια διοίκηση, η οποία βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Ομως, χωρίς την ανασυγκρότησή της «ουδέν εστι γενέσθαι των δεόντων». Ακόμη, πρέπει να τονιστεί ότι το πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης δεν λύνεται με την ψήφιση ενός νόμου, όσο καλός κι αν είναι αυτός. Χρειάζονται μακροχρόνιος σχεδιασμός, πόροι και υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό.Η αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης στα επίπεδα που απαιτούν οι ανάγκες της χώρας προϋποθέτει: α) την κατανόηση της έκτασης και της φύσης του προβλήματος, β) την υιοθέτηση ακομμάτιστης πολιτικής κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή του συστήματος στην πράξη και γ) το ριζικό μετασχηματισμό του σημερινού θεσμικού πλαισίου στην κατεύθυνση απλοποίησης των διαδικασιών και αύξησης της αποτελεσματικότητάς του, με τελικό στόχο τη μείωση του κόστους λειτουργίας του, την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων, την επίτευξη διαφάνειας κατά την εφαρμογή του και την καταπολέμηση της διαφθοράς.Το νέο σύστημα διοίκησης πρέπει να υποστηρίζεται από ένα καλά δομημένο σύστημα αμοιβών, που θα συναρτάται με δοκιμασμένα συστήματα αξιολόγησης των διοικητικών μονάδων και των υπαλλήλων, τα οποία θα στηρίζονται στην επίτευξη μετρήσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στόχων, που θα έχουν εκ των προτέρων τεθεί.
Καταπολέμηση της τυπολατρίας
Ειδικότερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη στελέχωση των μονάδων, στην απλούστευση των διαδικασιών, στην καταπολέμηση της τυπολατρίας και στην αλλαγή της νοοτροπίας. Ξεχωριστή προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί στον τομέα της επιλογής προσωπικού, με γνώσεις και δεξιότητες, ικανό ν' αντιμετωπίσει τις σύγχρονες ανάγκες της χώρας. Το προσωπικό που σήμερα υπηρετεί στη δημόσια διοίκηση είναι σε μεγάλο βαθμό «παλαιάς τεχνολογίας», ξεπερασμένης νοοτροπίας και με χαμηλές προσδοκίες. Επίσης, το κλίμα που επικρατεί είναι πολύ κακό και πρέπει να βελτιωθεί, ενώ το ηθικό των υπαλλήλων είναι πεσμένο και είναι ανάγκη να ενισχυθεί.
*Ο Ανδρέας Κιντής είναι ομ. καθηγητής και πρ. πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
enet
Στις έμπειρες κοινωνίες, η δημόσια διοίκηση αποτελεί τον πυρήνα λειτουργίας του κράτους και ισχυρό μηχανισμό επίτευξης υψηλών στόχων (πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών). Η αποτελεσματικότητά της επηρεάζει την πορεία κάθε χώρας και προσδιορίζει τα επιτεύγματά της σε όλους τους τομείς ευθύνης του κράτους. Λόγω του σημαντικού αυτού ρόλου, οι ανεπτυγμένες χώρες φρόντισαν, με την εισαγωγή αξιοκρατικών διαδικασιών επιλογής του προσωπικού και καλά δομημένων συστημάτων αμοιβών, να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη και αξιόπιστη δημόσια διοίκηση, ικανή να αντιμετωπίζει τα προβλήματα των πολιτών, να σχεδιάζει στρατηγικές για το μέλλον της χώρας και να υλοποιεί στόχους κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στους διάφορους τομείς.Η χώρα μας, για λόγους ιστορικούς και όχι μόνο, δεν ευτύχησε να αποκτήσει μια ισχυρή δημόσια διοίκηση, παρά το γεγονός ότι από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους υιοθέτησε πολλές από τις δοκιμασμένες δομές οργάνωσης και πρακτικές λειτουργίας των ανεπτυγμένων χωρών της Δ. Ευρώπης. Δυστυχώς, με την παρέμβαση των πολιτικών, οι δημόσιοι υπάλληλοι του νέου κράτους ανέπτυξαν, παράλληλα με τα επίσημα καθήκοντά τους, ανεπίσημες σχέσεις με τα πολιτικά κόμματα, γεγονός που σταδιακά οδήγησε στη δημιουργία κομματικού και πελατειακού κράτους.
Πελατειακές σχέσεις
Οι πελατειακές πρακτικές που εφαρμόστηκαν κατά την πρόσληψη και την ιεραρχική εξέλιξη του προσωπικού επηρέασαν αρνητικά τη στελέχωση του κράτους και οδήγησαν σε μια αδύναμη και αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, επιρρεπή στις κομματικές παρεμβάσεις και στην τυπολατρική τήρηση της νομοθεσίας. Μιας πολυδαίδαλης νομοθεσίας, που συχνά είναι νομικά διάτρητη και κοινωνικά άδικη.Οσες προσπάθειες έγιναν για την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του κράτους και την εισαγωγή αξιοκρατικών κριτηρίων και διαδικασιών κατά την επιλογή και την εξέλιξη του προσωπικού απέτυχαν κάτω από την πίεση κομματικών σκοπιμοτήτων και προσωπικών στρατηγικών. Ακόμη και οι ελπίδες που δημιουργήθηκαν με την ίδρυση του ΑΣΕΠ (1994), για τη δημιουργία μιας αξιοκρατικής και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης, στην πράξη ακυρώθηκαν στο βωμό των κομματικών σκοπιμοτήτων.Ετσι σήμερα, που η χώρα αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις και μεγάλους κινδύνους (μη εξαιρουμένου του κινδύνου της χρεοκοπίας), βρέθηκε να διαθέτει μια διαλυμένη στην ουσία δημόσια διοίκηση, ανήμπορη να δώσει λύσεις στα προβλήματα των πολιτών και να στηρίξει τη χώρα, ώστε να ξεπεράσει τον κίνδυνο της χρεοκοπίας, να βγει από το τούνελ της ύφεσης, να προωθήσει ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης, να αντιμετωπίσει τη φτώχεια και την καλπάζουσα ανεργία, ώστε να κλείσει το δρόμο της μετανάστευσης στους Ελληνες πολίτες, κυρίως ατόμων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση και πολύτιμες για τη χώρα δεξιότητες.
Ανικανότητα για το ΕΣΠΑ
Ως παράδειγμα ανικανότητας του κράτους αναφέρω την αδυναμία της χώρας να απορροφήσει τα κονδύλια του ΕΣΠΑ, τα οποία εδώ και χρόνια βρίσκονται στη διάθεσή μας και ακόμη δεν έχουμε απορροφήσει ούτε το 10% του συνολικού ποσού. Αλλες χώρες θρηνούν γιατί δεν έχουν χρήματα να αντιμετωπίσουν την ύφεση. Εμείς έχουμε χρήματα, αλλά είμαστε ανίκανοι να τα αξιοποιήσουμε!Ηκυβέρνηση ήταν επόμενο, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην αντιμετώπιση της κρίσης· δεν συμπεριέλαβε στις άμεσες προτεραιότητές της την εκ βάθρων ανασυγκρότηση της διαλυμένης και διεφθαρμένης δημόσιας διοίκησης, κάτι που δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Πρόκειται για γιγάντιο έργο στη λύση του οποίου εμπλέκονται: α) η πολιτική εξουσία, β) η ανθρώπινη νοοτροπία, γ) τα συντεχνιακά συμφέροντα και δ) η αντικατάσταση μεγάλου μέρους του προσωπικού που σήμερα εργάζεται στο δημόσιο τομέα. Δεν φαντάζομαι η κυβέρνηση να θεωρεί ότι με την ψήφιση του «Καλλικράτη» έλυσε το θέμα της δημόσιας διοίκησης.Ο «Καλλικράτης» είναι ένα σημαντικό νομοθέτημα το οποίο μακροχρόνια θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της χώρας. Το γεγονός αυτό όμως μικρή μόνο σχέση έχει με τα τεράστια και επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η δημόσια διοίκηση, η οποία βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Ομως, χωρίς την ανασυγκρότησή της «ουδέν εστι γενέσθαι των δεόντων». Ακόμη, πρέπει να τονιστεί ότι το πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης δεν λύνεται με την ψήφιση ενός νόμου, όσο καλός κι αν είναι αυτός. Χρειάζονται μακροχρόνιος σχεδιασμός, πόροι και υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό.Η αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης στα επίπεδα που απαιτούν οι ανάγκες της χώρας προϋποθέτει: α) την κατανόηση της έκτασης και της φύσης του προβλήματος, β) την υιοθέτηση ακομμάτιστης πολιτικής κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή του συστήματος στην πράξη και γ) το ριζικό μετασχηματισμό του σημερινού θεσμικού πλαισίου στην κατεύθυνση απλοποίησης των διαδικασιών και αύξησης της αποτελεσματικότητάς του, με τελικό στόχο τη μείωση του κόστους λειτουργίας του, την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων, την επίτευξη διαφάνειας κατά την εφαρμογή του και την καταπολέμηση της διαφθοράς.Το νέο σύστημα διοίκησης πρέπει να υποστηρίζεται από ένα καλά δομημένο σύστημα αμοιβών, που θα συναρτάται με δοκιμασμένα συστήματα αξιολόγησης των διοικητικών μονάδων και των υπαλλήλων, τα οποία θα στηρίζονται στην επίτευξη μετρήσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στόχων, που θα έχουν εκ των προτέρων τεθεί.
Καταπολέμηση της τυπολατρίας
Ειδικότερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη στελέχωση των μονάδων, στην απλούστευση των διαδικασιών, στην καταπολέμηση της τυπολατρίας και στην αλλαγή της νοοτροπίας. Ξεχωριστή προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί στον τομέα της επιλογής προσωπικού, με γνώσεις και δεξιότητες, ικανό ν' αντιμετωπίσει τις σύγχρονες ανάγκες της χώρας. Το προσωπικό που σήμερα υπηρετεί στη δημόσια διοίκηση είναι σε μεγάλο βαθμό «παλαιάς τεχνολογίας», ξεπερασμένης νοοτροπίας και με χαμηλές προσδοκίες. Επίσης, το κλίμα που επικρατεί είναι πολύ κακό και πρέπει να βελτιωθεί, ενώ το ηθικό των υπαλλήλων είναι πεσμένο και είναι ανάγκη να ενισχυθεί.
*Ο Ανδρέας Κιντής είναι ομ. καθηγητής και πρ. πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
enet
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου