Πρόστιμα και φυλάκιση σε ιδιοκτήτες αυθαιρέτων

Του Αλέξανδρου Αυλωνίτη ΗΜΕΡΗΣΙΑ
Οταν καταδικάζονται οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων ή οι εργολάβοι που τα κατασκεύασαν, τα δικαστήρια οφείλουν για τον προσδιορισμό της ποινής να λαμβάνουν υπόψη τους ποια είναι η αξία της αυθαίρετης κατασκευής ή έργου και κατά πόσον αυτή υποβαθμίζει το φυσικό ή πολιτιστικό περιβάλλον.

Αν τα δικαστήρια δεν συνυπολογίσουν αυτά τα δύο στοιχεία για την επιμέτρηση της ποινής, τότε η απόφασή τους κινδυνεύει με ανατροπή και οι κατηγορούμενοι μπορεί να «πέσουν στα μαλακά», όπως έκρινε ο Αρειος Πάγος αναιρώντας την καταδίκη ιδιοκτήτριας αυθαιρέτου, ως προς το ύψος της ποινής..................
Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι στην περίπτωση που κάποιος από πρόθεση προχωρεί στην κατασκευή αυθαιρέτου απειλείται με ποινή φυλάκισης 6 μηνών έως 5 ετών ή με χρηματική ποινή 1.500 έως 15.000 ευρώ, είτε είναι ιδιοκτήτης είτε εργολάβος είτε μηχανικός κ.λπ., ενώ αν η αυθαιρεσία (μη έκδοση άδειας ή υπέρβασή της) έγινε από αμέλεια, απειλείται ποινή φυλάκισης μέχρι 1 χρόνο. Σε κάθε περίπτωση είτε υπάρχει πρόθεση είτε αμέλεια, ο ιδιοκτήτης (ή εκείνος που έδωσε την εντολή κατασκευής) θεωρείται υπαίτιος και καταδικάζεται.
Ποινή
Σύμφωνα με το ποινικό τμήμα του Αρείου Πάγου το δικαστήριο κατά την επιμέτρηση της ποινής πρέπει να λαμβάνει γενικά υπόψη του τη βαρύτητα του αδικήματος, καθώς και την προσωπικότητα του κατηγορουμένου. Ειδικά όμως για τις δίκες που αφορούν στην ανέγερση αυθαιρέτων, το δικαστήριο για να αιτιολογήσουν την ποινή που επιβάλλει πρέπει να προσδιορίζει την αξία του αυθαιρέτου και να εκτιμά εάν η αυθαίρετη κατασκευή υποβαθμίζει ή όχι το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στη συγκεκριμένη υπόθεση ο Αρειος Πάγος ανέτρεψε την καταδίκη ιδιοκτήτριας ακινήτου που χωρίς άδεια της Πολεοδομίας κατασκεύασε αυθαίρετο κτίσμα και συγκεκριμένα υποστυλώματα, περιμετρικές δοκούς από μπετόν χωρίς στέγη στην ταράτσα ισογείου διαστάσεων 5,20Χ4,90 μ. που βρισκόταν στον ακάλυπτο χώρο.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο την καταδίκασε για την αυθαίρετη κατασκευή καταλογίζοντάς της πρόθεση και της επέβαλε (αφού αναγνώρισε διάφορα ελαφρυντικά) ποινή φυλάκισης 2 μηνών με τριετή αναστολή. Το ποινικό τμήμα του Αρείου Πάγου έκανε δεκτή την αναίρεσή της και ανέτρεψε την ποινή κρίνοντας (356/11) παρά την αντίθετη εισαγγελική πρόταση, ότι η απόφαση είναι ελλιπής γιατί δεν περιέχει καμία αιτιολογία για την αξία του αυθαίρετου και εάν υποβαθμίζει και σε ποιο βαθμό το φυσικό ή πολιτιστικό περιβάλλον.
Φθορά αυθαιρέτου
Με άλλη απόφασή του ο Αρειος Πάγος έκρινε ότι ο γείτονας δεν έχει δικαίωμα να γκρεμίσει (ή να αφαιρέσει) αυθαίρετες κατασκευές γειτονικού ακινήτου, γιατί τότε διαπράττει το αδίκημα της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας, ανεξάρτητα από τον αυθαίρετο χαρακτήρα των κατασκευών.
Σύμφωνα με τον Αρειο Πάγο, το γεγονός ότι ένα κτίσμα ανεγέρθηκε κατά παράβαση πολεοδομικών ρυθμίσεων και είναι αυθαίρετο, δεν επηρεάζει την κυριότητα, αλλά επισύρει μόνο τις κυρώσεις που προβλέπει η πολεοδομική νομοθεσία (πρόστιμο, κατεδάφιση, ποινικές κυρώσεις). Αυτό σημαίνει ότι μόνο το κράτος μπορεί να παρέμβει, ενώ ο γείτονας της αυθαίρετης κατασκευής μπορεί να επιδιώξει την απαγόρευση της κατασκευής ή την απομάκρυνσή της διά της δικαστικής οδού, χωρίς να επιτρέπεται να την αφαιρέσει αυθαίρετα ή να την καταστρέψει ο ίδιος.